با «زیارت عاشورا» به زیارت حسین(ع) برویم

حجت الاسلام والمسلمین حسینی قمی :

با «زیارت عاشورا» به زیارت حسین(ع) برویم

زیارت امام حسین(ع) شورانگیزترین فرصتهای معنوی و انس با امام معصوم(ع) را پیش روی همه ما قرار داده تا با تکرار اذکار جاری در این زیارت، مسیر رستگاری را گم نکنیم.

این زیارت، به ما گوشزد می کند که یادمان باشد به همان اندازه که بنده خدا هستیم، ظرفیت پیدا کنیم تا بزرگمردی چون سیدالشهدا(ع) برایمان پدری کند. یادمان باشد که ذکر «و ولی لمن والاکم و عدو لمن عاداکم» به ما تأکید دارد که دلیل دوست داشتن و دشمن داشتن هایمان نباید نفس باشد، بلکه تأسی به امام معصوم، همه دلایل زندگی را برای ما روشن می کند.

فراموش نکنیم که «الی یوم القیامه»های زیارت عاشورا، سند محکم دیگری است که ثابت می کند عاشورا در همه زمانها جاری است و ما همواره یک دو راهی داریم که باید میان یاری حق و غضب خداوند، یکی را انتخاب کنیم و یادمان باشد که اگرچه امام حسین(ع) مظلومانه و غریبانه به شهادت رسید، اما پیام انسانی و الهی اش تا قیامت ماندگار خواهد بود.

برای واکاوی جایگاه انس با زیارت امام حسین(ع) و آثار و برکات اهتمام به قرائت آن، گفت وگو کرده ایم با حجت الاسلام والمسلمین سید حسین حسینی قمی که در ادامه می خوانید.

 

  جناب آقای حسینی! یکی از زیارات ماثور که اهتمام به قرائت آن از سوی معصومین(ع) توصیه شده ، زیارت عاشورای امام حسین(ع) است، مهمترین نکته ای که در این زیارت نهفته شده، چیست؟

زیارت عاشورا از سوی دو امام بزرگوار؛ یعنی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به یادگار مانده و در قرنهای متمادی توسط علمای شیعه نقل شده و تا به امروز به دست ما رسیده است.

نقل پی در پی زیارت عاشورا در کتابهای علمای طراز اول در ده قرن گذشته، خود دلیل بر استحکام و وثاقت این متن نورانی است.

دو کتاب کامل الزیارات و مصباح المتهجد به عنوان مصادر اصلی زیارت عاشورا به شمار می آیند و کهن ترین منبع روایی که زیارت عاشورا در آن ذکرشده، کتاب کامل الزیارات از ابن قولویه است.

مؤلف کتاب، متن زیارت را با پنج واسطه از حضرت امام باقر (ع) نقل کرده و سپس کتاب مصباح المجتهد از شیخ طوسی به نقل این زیارت مبادرت کرده است.

 همچنین آیت ا... جعفر سبحانی در مقاله ای با عنوان «بررسی زیارت عاشورا» به صورت مبسوط به ارایه و بررسی اعتبار اسناد و روایات مربوط به زیارت عاشورا پرداخته است و از این جهت سندیت این زیارت ماثور اعتبار ویژه ای دارد.

زیارت عاشورا، فصل عاشقانه ای را میان امام حسین(ع) و محبان ایشان آغاز می کند و فضایل و برکات بسیاری برای قرائت کننده آن در دنیا و آخرت برشمرده شده است و اساس زیارت در حقیقت یک عمل و اعلام آمادگی برای اطاعت به سه وظیفه است؛ یعنی معرفت به معصوم، محبت به معصوم و اطاعت از معصوم.

از این جهت زیارت امام حسین(ع) در حقیقت مقصد زائر الی ا... را به سوی حق مشخص می کند و افرادی که به قرائت آن اهتمام ویژه دارند، هرگز از مسیر الهی گمراه نخواهند شد.

نکته دیگر اینکه مقصد زائر امام حسین(ع) خداست، ضمن اینکه  در سایر عبادات مانند نماز و حج و... تقرب به خدا از طریق فروع است، اما در زیارت، از طریق اصل صراط یعنی امام، تقرب حاصل می شود و امام واسطه مستقیم به قرب خداست.

 

   اما چرا به زیارت امام حسین(ع) تأکید شده است؟

پاسخ به این پرسش بسیار روشن است، زیرا حقیقت وجودی امام حسین(ع) همان فرصت استثنایی بشریت برای قرار گرفتن در مسیر وحی و توحید است و از این منظر انقلاب عظیم این امام همام الگویی برای همه حق طلبانی است که جز مسیر حق و رستگاری، اندیشه دیگری ندارند. ضمن اینکه ابعاد مختلف زندگی این امام همام، شهادت ایشان و حتی زیارت حضرت فرصتی برای ماست تا رستگاری خود را در این مسیر تبیین کنیم، بنابراین زیارتنامه امام حسین(ع) هم رزق ماست تا از این فرصت برای خوشه چینی برکات الهی بهره ببریم.

 چنانکه در روایت صفوان جمال از امام صادق(ع) نقل شده که حضرت فرمودند: «در هر شب جمعه خدا به همراه تمام انبیا و تمام ملایکه و تمام اوصیا و ائمه، حسین بن علی(ع) را زیارت می‌کنند» که بیانگر اهمیت زیارت ایشان است.

 

   چه آثار ویژه ای برای زیارت امام حسین(ع) مترتب است، در این زمینه چه نکاتی قابل طرح است؟

روایات متعددی در این زمینه وجود دارد که فضایل بی شماری برای زائر امام حسین(ع) و قرائت کننده زیارت ایشان در هر نقطه ای، چه دور و چه نزدیک، برشمرده شده است. چنانکه در روایات داریم که‌‌ «أَحَبِ‏ الْأَعْمَالِ‏ إِلَى‏ ا... تَعَالَى زِیَارَه قَبْرِ الْحُسَیْن؛ بالاترین و زیباترین اعمال زیارت امام حسین(ع) است.» و حتی در بسیاری از روایات نیز ثواب زیارت سیدالشهدا(ع) برابر با ثواب هفتاد هزار حج دانسته شده که ثواب خود حج نیز غیر قابل وصف و شمارش است.

از این روایات چنین مستفاد می شود که در زیارت امام حسین(ع)، به اندازه هفتاد هزار حج، ظرفیت سیر به سوی خدا وجود دارد، که این بستگی به حال و هوای روحانی زائر دارد و اینکه چگونه از این شرایط استفاده کند. امام رضا(ع) نیز در این زمینه فرمودند:‌ «زیارت سید الشهدا(ع)، مانند زیارت خداوند فوق عرش اوست و زائر حسین بن علی(ع) از گفت و گو کنندگان با خدا بالای عرش است.»

 

  برخی تصور می کنند زیارت امام حسین(ع) تنها با رفتن به بارگاه ایشان محقق می شود و حال آنکه توصیه مؤکد معصومین(ع) به زیارت سیدالشهدا(ع) حکایت دیگری دارد، روایات تاریخی در این زمینه چه می گویند؟

پرسش قابل تأملی است و این تلقی غلطی است که ائمه هدی(ع) را در چارچوبهای ضریح مطهر آنها تصور کنیم، بلکه آنها حجتهای خدا بر زمین هستند و اگر چه ظاهراً به شهادت رسیده اند، اما در حقیقت زنده اند.

بر این اساس، زیارت امام حسین(ع) نیز منحصر به رفتن به کربلا نیست. اگر چه که حضور در آن مکان مقدس لطف دیگری دارد، اما این مسأله منکر زیارتهای حضرت از راه دور نیست و ما می توانیم هر روز ایشان را زیارت کنیم؛ چنانکه «سدیر» روایت کرده که امام صادق(ع) از او پرسیدند: «آیا جدم حسین را هر روز زیارت می کنی؟» و چون «سدیر» دوری راه را بهانه کرد، حضرت این گونه دستور زیارت دادند: «به بالای بلندی رفته و به چپ و راست نگاه 
می کنی و آنگاه توجه به قبر حسین(ع) کرده و عرض می کنی: السلام علیک یا اباعبدا...، السلام علیک و رحمه ا... و برکاته؛ که این مساوی با یک حج و عمره مقبوله است.»

بنابراین نباید دوری راه را مانعی برای زیارت بدانیم، بلکه با هر زیارت عاشورایی که از سویدای دل می خوانیم، قطعاً زائر کوی حسین(ع) خواهیم بود.

 

   چنانچه از درک فیوضات معنوی زیارت عاشورا غافل شویم، چه خسارتهایی را بر خود تحمیل می کنیم؟

زیارت امام حسین(ع) فرصتی است تا با سیدالشهدا(ع) مانوس شویم و برای قرائت کننده آن فیوضات بی شمار در نظر گرفته شده، اما در مقابل  روایاتی نیز به این مسأله اشاره دارند که اگر فردی بدون عذر، زیارت حسین بن علی(ع) را ترک کند، مورد نکوهش قرار خواهد گرفت و این در حالی است که چنین فردی گمان می کند که شیعه است و حال آنکه در حقیقت شیعه اهل بیت(ع) نیست و حتی چنین کسی مورد توجه خاندان وحی قرار نخواهد داشت و همین خسران برای زندگی دنیا و آخرت کافی است.